Jod – właściwości, dawkowanie, uzupełnienie niedoboru 0

Jod jest pierwiastkiem chemicznym posiadającym tylko jeden stały izotop. Odkryty został już ponad 200 lat temu w roku 1812, jednak Jego nazwa została nadana mu dopiero rok później. Jest pierwiastkiem obficie występującym w przyrodzie, a dla ludzkiego organizmu podstawowym mikroelementem do życia.

Dostarczamy go z pożywienia, wody, czasami również w postaci suplementów diety. Choć nie cieszy się on dużą popularnością, to pełni w organizmie bardzo cenne funkcje i dba o wewnętrzną homeostazę. Jak większość substancji, również i jod jest bardzo niebezpieczny w nadmiarze, a dawki przekraczające 4 gramy uważane są dla człowieka za śmiertelne.

Najważniejsze źródła zawierające jod

Jod nie jest pierwiastkiem wymagającym dużej podaży. Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że o ile nie jesteśmy dotknięci żadnymi poważnymi chorobami tarczycy jak Hashimoto, to dawka 3-4 g jodu wystarcza nam na całe nasze życie, gdyż zapotrzebowanie dobowe jest symboliczne. Nie oznacza to jednak, że jod jest zbędny w naszej diecie, ponieważ nawet w przypadku tego pierwiastka mogą występować niedobory.

W postaci czystej jod jest toksycznym związkiem, jednak w pożywieniu jest w pełni bezpieczny dla człowieka i nie ma możliwości jego przedawkowania z naturalnego źródła. Największe zapotrzebowanie na jod wykazują kobiety w ciąży oraz karmiące. Wiele osób stosuje produkty wzbogacone o tzw. sól jodową, jednak nie jest to najcenniejszy sposób na dostarczenie tego pierwiastka i lepszą opcją jest wybierania konwencjonalnej żywności.

Wbrew pozorom stosunkowo łatwo znaleźć go w wielu popularnych produktach spożywczych. Świetnym źródłem jodu są niektóre ryby jak np, dorsz czy tuńczyk, są one popularne i do dostania w zdecydowanej większości sklepów spożywczych. Ponadto warto uwzględnić w diecie mięso, właściwie z każdego rodzaju, od chudego drobiowego, przez cielęcinę i wołowinę, a na wieprzowinie i baraninie kończąc. Ponadto jajka, sery, mleko oraz Jego przetwory np. wysokiej jakości białko serwatkowe. Jak widać w przypadku jodu zdecydowanie najlepiej korzystać z produktów pochodzenia zwierzęcego.

Jod – wpływ na organizm

Najważniejszym i jednocześnie najbardziej znanym aspektem w którym jod działa jest wsparcie naszej tarczycy, a co za tym idzie również efektywnego odchudzania. Pierwiastek ten pomaga kontrolować masę ciała poprzez wpływ na wytwarzanie hormonów tarczycy. Mowa tutaj oczywiście o tyroksynie tzw. T4, a co ważniejsze aktywnie biologicznie formie T3 zwanej trójjodotyroniną. Dzięki nim nasza tarczyca pracuje prawidłowo i nie zachodzi do tzw. zaburzeniem metabolizmu. Niedoczynność tarczycy spowodowana brakiem jodu może być początkiem rozwoju choroby Hashimoto. Wpływają one również na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego u człowieka.

Gruczoł tarczowy jest odpowiedzialny za zgromadzenie około 80% całego jodu w organizmie. Hormony tarczycy regulują wzrost komórek oraz rozwój całego metabolizmu. Ich nieprawidłowe wydzielanie ma znaczny wpływ na odczuwanie przemęczenia czy ospałości. Chociaż nie wszyscy o tym wiedzą, jod posiada także spory potencjał jako naturalny antyutleniacz i ograniczenie jego działania wyłącznie do jednej roli jest tutaj mocnym niedocenieniem. Ponadto należy podkreślić, że jest on niezbędny również dla kobiet w ciąży do prawidłowego rozwoju płodu. Można więc powiedzieć, ze pośrednio działa na podobnej zasadzie jak popularne przy redukcji boostery metabolizmu, jednak oczywiście nie możemy porównywać potencjału samego jodu do takich środków jak Cannibal Claw czy Thyro-Lean V2.

Jod to prawidłowy metabolizm energetyczny, dlatego nie należy traktować go jako pierwiastka drugiej kategorii. Jest niezbędny do życia, w tym również do funkcjonowanie naszego układu nerwowego, a także utrzymania wysokiej sprawności umysłowej. W codziennej diecie jod powinien być więc obecny i co jakiś czas warto kontrolować jego poziom, tym bardziej jeśli odczuwamy u siebie objawy niedoborów.

Niedobór jodu

Najbardziej narażeni są na niego oczywiście weganie, którzy eleminują z diety zdecydowaną większość wartościowych źródeł jodu tj. mięso oraz przede wszystkim ryby. Niektóre czynniki jak np. nadmiar polifenoli mogą znacznie utrudniać przyswajanie jodu. Jednym z najczęstszych skutków ubocznych wynikających ze zbyt niskiego spożycia tego pierwiastka są oczywiście zaburzenia metaboliczne dotyczące pracę tarczycy. Dochodzi tutaj do niedoczynności której objawami mogą być wzrost masy ciała, ospałość, nadmierne zmęczenie oraz problemy z należytą koncentracją.

Szczególnie ważne jest, aby pilnować niedoczynności tarczycy u dzieci. Może mieć ona nieodwracalne w przyszłości skutki związane z zaburzeniem funkcjonowania mózgu oraz sprawności fizycznej. Szczególnie w fazie młodu ryzyko jest ogromne, a dzieci urodzone z objawami choroby zwanej kretynizmem mają ogromnie ograniczone możliwości rozwoju już na samym starcie.

Pamiętajmy, że w przypadku jodu nie tylko niedobory, ale również nadmiar może wywoływać poważne konsekwencje zdrowotne. Mówimy tutaj przede wszystkim o możliwej nadczynności tarczycy, która również stanowi spore zagrożenie. Jej objawy to między innymi anemia, wychudzenie, biegunki, nadpobudliwość psychofizyczna czy zaburzenia pracy mózgu. Co istotne, nie występuje ona jednak w przypadku nadmiaru jodu z diety, który jest raczej nie możliwy do osiągnięcia, lecz przede wszystkim przy stosowaniu zbyt dużych dawek suplementów diety lub leków.

Suplementacja jodem

Nie jest konieczna u większości osób. Jedynie weganie, sportowcy oraz kobiety w ciąży mogą się nią poważniej zainteresować. Jednak warto pamiętać, aby robić to ostrożnie, z rozsądnie dobieranymi dawkami oraz pod okiem specjalisty.

Suplementacje warto rozważyć również w sytuacji, gdy cierpimy na niedoczynność tarczycy. Pamiętajmy jednak, że nadmiar jodu również ma swoje negatywne skutki, dlatego starajmy się znaleźć złoty środek.

Bibliografia:

1. Brzozowska A. red.: Składniki mineralne w żywieniu człowieka, Wydawnictwo AR w Poznaniu 2002.
2. Microbial Transformation of Iodine: From Radioisotopes to Iodine Deficiency.
3. Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, pod. red. Jarosz M., Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2012.
4. Application of iodine metabolism analysis methods in thyroid diseases.
5. Kurosad A, Nicpoń J., Kubiak K., Jankowski M., Kungl K. Iodine Occurrence, Circulation, Deficiency Region and the Main Iodine Sources in Human and Animal Nutrition. Adv Clin Exp Med 2005, 14, 5. 1019-1025.
6. Transformation of iodide and formation of iodinated by-products in heat activated persulfate oxidation process.
7. Factors influencing the study of peroxidase-generated iodine species and implications for thyroglobulin synthesis.
8. Szybiński Z. Iodine prophylaxis in Poland in the lights of the WHO recommendation on reduction of the daily salt intake. Pediatric Endocrinology, Diabetology and Metabolism, 2009, 15, 2, 103-107.
9. Jarosz M. red., praca zbiorowa Normy żywienia populacji polskiej, IŻŻ, 2012.

Konsultacja merytoryczna: KRZYSZTOF ABRAMEK