Witamina E (tokoferol) – opis, działanie, występowanie, źródła 0

W ostatnich latach nastała znaczna moda na przyjmowanie zróżnicowanych witamin pojedynczo, tak aby ich duże dawki przynosiły nam maksymalne korzyści. Nie ulega wątpliwości, że kupując gotowe kompleksy mikroelementów nie jesteśmy w stanie dostarczyć optymalnej dawki każdej witaminy oraz minerałów. O ile moda na witaminę D3, witaminę K2 lub C rośnie w siłę tak witamina E pozostaje mocno niedoceniana. Jakie są jednak tego przyczyny?

W dużej mierze jej mniejsza popularność wynika z nieświadomości naszego społeczeństwach i sporych brakach w wiedzy, gdyż patrząc obiektywnie dla większości osób powinna mieć ona jeszcze większe znaczenie niż niektóre popularne witaminy. Tymczasem jej właściwości są zdecydowanie ponadprzeciętne i posiada w wielu aspektach kluczowy wpływ na nasze zdrowie. Nie bez powodu otrzymuje się tytuł witaminy młodości, warto zatem przyjrzeć się jej nieco bliżej.

Najważniejsze źródła zawierające witaminę E

Należy przede wszystkim podkreślić, że u większości osób właściwa dieta jest w stanie zrealizować niemal całe zapotrzebowanie na witaminę E. Wyjątkiem oczywiście są osoby mocno aktywne fizycznie, starające się o potomstwo czy zmagające się z dolegliwościami układu krążenia.

Odpowiednia dieta oznacza taką, która uwzględnia wartościowe źródła tokoferoli. Mogą one pochodzić zarówno z produktów roślinnych, jak i zwierzęcych i obie te opcje są wartościowe. Pamiętajmy również, że jest to witamina rozpuszczalna w tłuszczach, dlatego koniecznie należy przyjmować ją razem z posiłkami zawierającymi ich źródło. Do najbardziej wartościowych produktów zawierających tokoferol zaliczymy:

• orzechy, pestki, nasiona
• natka pietruszki, szpinak, papryka
• oleje pochodzenia roślinnego
• migdały
• jajka
• masło
• oliwki

Witamina E – wpływ na organizm

Podstawową właściwością jest ogromny potencjał antyoksydacyjny, a więc zwalczający toksyny czy wolne rodniki z organizmu. Pozbywanie się szkodliwych metabolitów przemiany materii jest niezwykle istotne z punktu widzenia naszego zdrowia. W ten sposób znacznie przyczynia się do utrzymywania prawidłowej kondycji błon komórkowych, które są bardzo podatne na działalność wolnych rodników. Jest niezbędna dla osób z podwyższonym poziomem cholesterolu, gdyż jak wykazano w wielu badaniach na terenie Wielkiej Brytanii zmniejsza ryzyko tworzenia się skrzepów krwi w układzie krwionośnym.

Witaminę E można przyjmować (a nawet jest to zalecane!) w celach profilaktycznych, jeśli nie w stałej suplementacji to przynajmniej okresowe zwiększenie jej podaży może przyczynić się do minimalizacji ryzyka zwału serca. Tokoferol posiada wyjątkowy wpływ na układ krwionośny i pod tym względem zdecydowanie przewyższa pozostałe witaminy. Ciekawe badania odbyły się również na terenie Stanów Zjednoczonych gdzie udowodniono zmniejszone o kilkanaście procent ryzyko udaru mózgu, a podaż witaminy E uznano wtedy ze jeden z decydujących czynników.

Nazwa witaminy młodości nie powstała przypadkowo, lecz ze względu na właściwości wspierające naszą urodę podobnie jak biotyna. Zapobiega tworzeniu się zmarszczek w każdym wieku oraz rozświetla i ujędrnia skórę nadając jej zupełnie nową, lepszą jakość. Kobiety suplementujące tokoferol bardzo często zwracają na stałą poprawę, jednak pamiętajmy, że nie jest to związek działający natychmiastowo. Nie mniej witamina młodości może okazać się strzałem w dziesiątkę, jeśli pragniemy zacząć dbać o swoje zdrowie i urodę.

Witamina E ma ogromną wpływ na płodność. W badaniu przeprowadzonym w 1922 roku, szczury stosujące dietę z wykluczoną witaminą E nie mogłyby się rozmnażać. Ich zdolności reprodukcyjne zostały przywrócone do normy dopiero po podawaniu żywności obfitującej w ten mikroelement. Witamina ta wpływa na aktywność plemników, zwiększa ich ruchliwość oraz poprawia jakość nasienia. Według niektórych badań może także przyczyniać się do wzrostu libido. W tym celu warto łączyć ją z takimi suplementami jak Maca Peruwiańska, Tongkat Ali czy ekstrakt z Epimedium.

Niedobór witaminy E

Jak już wspomnieliśmy zapotrzebowanie na tą konkretną witaminę nie jest zbyt wygórowane, dlatego większość osób nie ma większych problemów z Jego realizacją. Nie mniej jednak, jeśli nie zwracamy uwagi na odżywianie i nie suplementujemy jej z zewnętrznych źródeł, możemy spotykać się z niedoborami. Co zatem wynika w związku z ich występowaniem?

Cechy charakterystyczne niedoboru to nadmierne zmęczenie całego organizmu, stany anemiczne, uszkodzenie i artrofia mięśni, a także zaburzenia na tle nerwowym. Dodajmy jednak, że wiele z tych objawów niekoniecznie musi oznaczać niedobry witaminy E, jednak w przypadku podejrzeń warto wykonać odpowiednie badania, by mieć pewność źródła występowania problemu. W grupie szczególnego ryzyka znajdują się osoby cierpiące na mukowiscydozę.

Przedawkowanie witaminy E z tradycyjnej żywności nie jest możliwe i praktycznie nie występuje. Jedynie osoby przyjmujące bardzo duże dawki suplementów mogą doprowadzić do takiego stanu, lecz musimy przyjmować długotrwale dawki przekraczające 1000 mg dziennie.

Suplementacja witaminą E

Nie jest tak popularna jak wielu innych witamin, jednak wcale nie oznacza, że nie znajduje swojego zastosowania. Najczęściej suplementujemy ją w gotowych produktach zawierających pełen kompleks witamin i minerałów, tymczasem niewiele osób zdaje sobie sprawę, że w istnieją jeszcze bardziej wartościowe jej formy z których możemy czerpać jeszcze większe korzyści.

W przypadku stosowania dodatkowej suplementacji monopreparatami warto wykorzystać w tym celu nie tylko tradycyjną witaminę E jako tokoferol, ale również cenne tokotrienole. Wielu producentów posiada ten rodzaj w swojej ofercie i choć zakres działania jest bardzo zbliżony do formy tradycyjnej, cechują się one jednak większą biodostępnością oraz silniejszym działaniem w mniejszej dawce. Szczególnie często spotyka się ich suplementowanie u osób z zaburzeniami układu krwionośnego bądź poszukujących najsilniejszych antyoksydantów.

Bibliografia:

1. Biologia. Czesław Jura, Jacek Godula (redaktorzy). Wyd. VII (przekład). Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007, s. 889.
2. Vitamin E therapy beyond cancer: Tocopherol versus tocotrienol.
3. Howard D. Sesso i inni, Vitamins E and C in the Prevention of Cardiovascular Disease in Men: The Physicians’ Health Study II Randomized Controlled Trial, 300 (18), 2008, s. 2123–2133.
4. Vitamin E as an in vitro and in vivo antioxidant.
5. Vitamin E – Occurrence, Biosynthesis by Plants and Functions in Human Nutrition.
6. Grażyna Rajtar-Cynke (red.), Farmakologia. Podręcznik dla studentów i absolwentów wydziałów pielęgniarstwa i nauk o zdrowiu akademii medycznych., wyd. I, Lublin 2002, s. 163.
7. Vitamin E in human skin: organ-specific physiology and considerations for its use in dermatology.
8. Vitamin E analysis by ultra-performance convergence chromatography and structural elucidation of novel α-tocodienol by high-resolution mass spectrometry.

Konsultacja merytoryczna: DR NAUK CHEMICZNYCH JOANNA ORZEŁ